Gỏi cá đãi khách quý của người Thái ở Điện Biên

Gỏi cá là món ăn trong những thời điểm đặc biệt, thời khắc đoàn tụ mái ấm, hoặc đón khách quý... của mỗi mái nhà người Thái thức giấc Điện Biên.

Người dân Tây Bắc vẫn luôn truyền khẩu câu nói “Người Xá ăn theo lửa, người Thái ăn theo nước”, để chỉ phong tục sinh hoạt của các dân tộc. Người Thái thường sống bám theo sông nước, biết trồng lúa, đào ao thả cá, tiến công bắt tôm cá, nên những món ăn, ẩm thực nhiều chủng loại và có nét riêng. 

Mỗi thời điểm Tết, khi mái ấm sum họp hay nhà có khách quý, người Thái lại tiếp đãi bằng món gỏi cá (cá sống khiến cho nộm với hoa chuối rừng, tiếng Thái gọi là Cỏi Tà). Cá thường bắt ở suối hoặc ao nhà. Những con cá lớn hơn 1 kg sẽ được chọn lựa để khiến món này. 

Để khiến món gỏi, nguyên liệu phải chuẩn bị rất cầu kỳ và mất thời điểm. Phổ biến loại rau thơm và gia vị được sẵn sàng sẵn. 

Cá chép, cá trắm, cá trôi loại to tấn công vảy lọc bỏ xương, lấy phần làm thịt và thấm hết nước cá, sử dụng dao thái lát bé nhỏ, mỏng tanh. Mục đích để khử mùi tanh, giúp cá nhanh ngấm gia vị. 

Hoa chuối rừng là loại hoa chuối có đa dạng hạt, vị chát và không đắng. Mang về thái tí hon và ướp muối khử nhựa rồi ngâm hơn 2 tiếng. Hoa chuối giúp trung hòa để hạn chế đau bụng với người không quen ăn đồ sống. 

Người Thái vẫn gọi vui món ăn này là món ăn "Đoàn viên" bởi đông người cùng đóng chai, cùng thưởng thức mang đến cảm giác sum vầy, êm ấm của mái nhà. 

Sau khi cho hoàn toản gia vị, cá được bóp với nước măng chua. Nước chua sẽ thịt cá chín. Yêu cầu của hỗn phù hợp ăn kèm này là có độ chua hoàn toản nhưng phải cay, nồng và có mùi thơm đặc trưng, không tanh. 

Với vừa đủ nguyên liệu, người ăn cảm chiếm được mùi vị không giống nhau: giòn của hoa chuối, thơm của các loại rau, ngọt của giết cá, chua của nước măng, cay của tỏi, ớt, tê nồng của hạt mắc khén.

 

Trong mâm cỗ của người Thái luôn có đủ các món nộm, nướng, gỏi, luộc và hấp. Người Thái ở Tây Bắc nói bình thường và người Thái ở Điện Biên nói riêng luôn có cách sử dụng gia vị trong ẩm thực rất đặc biệt, cầu kỳ. Gia vị để ướp chủ đạo là tiêu rừng hay còn gọi là “bận bịu khén”, ớt, tỏi, gừng, muối… nhưng phương pháp họ sản xuất món ăn, quy trình gia giảm các loại thì ko phải khách hàng nào cũng biết. 

Ông Lò Văn Chóc (Thanh Nưa, Điện Biên) cho biết:" Cá có thể khiến được nhiều món như Pa pỉnh tộp, cá hấp, cá hun khói, nhưng món gỏi cá thì ko phải khách hàng nào cũng được thử. Món ăn làm cho mất thời điểm, khác lạ là khâu sẵn sàng gia vị nên phải là khách quý mới được thiết đãi".

Xem thêm: cách làm sạch nồi nhôm bị đen