Rằm bốn tuần Giêng hay còn gọi là Tết Nguyên Tiêu là ngày chính rằm rất cần thiết trong phong tục Việt Nam.
Tết Nguyên Tiêu là sự pha trộn giữa tín ngưỡng bình dân Việt Nam với tôn giáo ngoại lai
Về duyên do của Tết Nguyên Tiêu, dân gian có phổ thông giảng nghĩa. Nhưng Tết Nguyên Tiêu, Tết Nguyên Đán cũng như nhiều ngày Tết khác của người Việt, theo T.S Đinh Đức Tiến, khoa Lịch sử, trường ĐH Kỹ thuật Phường hội và Nhân bản cho biết, đều có sự tác động trong khoảng các tích truyện của Trung Quốc. Chỉ có nhân tố, khi về đến vietnam, qua sự tiếp biến văn hóa, các phong tục, ngày lễ này đều có sự thay đổi ít phổ quát.
Nhiều tài liệu viết, phong tục này bắt nguồn từ thời Tây Hán ở TQuốc với lễ hội rước đèn lồng long trọng. Hồi đó, các cung nữ sau tết Nguyên Tiêu đều nhớ nhà và nhớ cha mẹ. Nhưng ngặt nỗi, cung vua canh phòng cẩn mật nên chẳng thể ra ngoài.
Đông Phương Sóc- viên sủng thần của Hán Vũ Đế, vốn lanh lợi, khi nghe được tin này liền tậu bí quyết giúp các cung nhân thi hành nguyện vọng chạm mặt mặt phụ vương mẹ. Bước đầu tiên, Đông Phương Sóc tung tin, hỏa Thần sẽ cử người đến thiêu hủy thành Trường An, khiến trong nội thành hoang mang khiếp sợ.
Sau đó, Đông Phương Sóc hiến kế với vua Hán Vũ rằng, tối ngày Rằm, dân chúng trong cung phải đi tị nạn ở ngoài cùng vua, các tuyến phố to ngõ hẻm, trước nhà sau sân trong nội đô đều treo đèn lồng đỏ, tạo nên cảnh giả thành Trường An lửa cháy hừng hực, nhờ đó đánh lừa Hỏa Thần.
Tết Nguyên Tiêu ở TQuốc còn được gọi là Tết Hoa Đăng.
Vua Hán Vũ đã đồng ý phương thức này của Đông Phương Sóc. Thế là trong khoảng đó, cứ đến ngày rằm bốn tuần Giêng đều phải treo đèn lồng và các cung nga nhân ngày này đều có thể chấp hành hoài vọng chạm mặt mặt người nhà.
Về sau, Tết Nguyên Tiêu được lưu truyền phổ biến và ảnh hưởng tới Việt Nam. Dĩ nhiên, cũng trong giai đoạn giao lưu tiếp biến văn hóa, nước ta cùng lúc có sự nhập cảng của Phật giáo, ảnh hưởng đến phổ thông phương diện truyền thống, trong đó có ngày Tết Nguyên Tiêu. Nhờ sự hỗn dung văn hóa này, Tết Nguyên Tiêu cũng có ít phổ biến sự chuyển đổi”.
“Theo truyền thống Phật giáo, ngày Rằm bốn tuần Giêng là ngày trọng đại và cực kì đặc sắc, mang ý nghĩa rất lớn. Tham gia ngày này, dân chúng lên chùa cúng dâng sao giải hạn với hy vọng giải trừ tai ương, cầu nguyện an lành. Chính vì vậy mà vào Rằm 04 tuần Giêng, phổ quát chùa lập đồng đội, tụng niệm và hồi hướng công đức đầu năm, mong cầu phát sinh an lành, êm ấm”, T.S Đinh Đức Tiến cho biết.
Từ nghi tiết Phật giáo này đoàn kết thêm với tục thờ tự tổ tiên của người Việt, từ đó, môi trường phụng dưỡng của ngày Rằm bốn tuần Giêng càng mang phổ quát ý nghĩa hơn.
Lễ Phật cả năm không bằng cúng Rằm bốn tuần Giêng
“Nguyên” là thứ nhất, “tiêu” là đêm, Tết Nguyên Tiêu có tức là đêm rằm đầu tiên của năm mới. Tết Nguyên Tiêu còn được dân gian gọi là Tết Thượng Nguyên, bởi còn có Tết Trung Nguyên (rằm 04 tuần bảy) và Tết Hạ Nguyên (rằm bốn tuần mười).
Người Việt Nam có câu "Lễ Phật cả năm không bằng cúng Rằm tháng Giêng". Yếu tố này cho thấy tầm quan trọng của ngày Tết Nguyên tiêu trong đời sống tâm linh của người Việt. Chính vì vậy mà tham gia ngày lễ này, các mái ấm thường rất chu đáo trong việc mua lễ cúng. Phổ quát người còn lên chùa cầu hên, bình yên rồi mới khiến lễ tại gia.
Ngày Rằm tháng Giêng, phổ quát người thường đi chùa để cầu an ninh
Rằm tháng Giêng còn được coi là Tết muộn, bởi dư âm của những ngày Tết Nguyên Đán vẫn còn và rộng rãi gia đình vẫn tiếp tục ăn Tết, gói bánh bác bỏ, chơi mai, đào nở muộn. Đây cũng là thời điểm để những người rủi ro đau yếu tham gia đúng thời điểm Tết, sau Tết đã khoẻ mạnh trở lại hoặc đa dạng mái ấm tang ma có người chết vào dịp Tết Nguyên Đán, được ăn tết “bù”...
Cho nên, trong khoảng lâu trong tiềm thức người Việt, Rằm 04 tuần Giêng đã có ý nghĩa không khác gì ngày Tết Nguyên đán. Hiện giờ, cùng với sự tạo ra của kinh tế phường hội, phương pháp đón ngày Rằm của người dân cũng ít rộng rãi thay đổi.
Tùy theo tôn giáo và lĩnh vực nghề, có mái nhà lễ bái chư Phật, có mái nhà cúng thổ thần, thần tài hoặc cúng âm hồn... Nhưng nhà nào cũng phải có lễ cúng gia tiên để thanh minh lòng hiếu kính với ông bà, cha mẹ, cảm ơn trên đã phù trì cho con cháu an lành, làm ăn khá giả.
Phương pháp sắm lễ vật
Đa dạng người tin rằng, thời điểm này là lúc Phật giáng lâm. Thành ra ngày rằm bốn tuần Giêng, người Việt rất coi trọng lễ cúng tại nhà. Các gia đình thường sắm nhì lễ cúng rằm, một là cúng Phật, nhị là cúng gia tiên.
Dĩ nhiên, bây giờ do yếu tố kiện cuộc sống, mỗi mái ấm lại tùy biến linh động cúng tham gia ngày, giờ khác nhau, nhưng đều thể hiện tinh thần tầm thường là tấm lòng thành kính và biết ơn của con cháu đối với tiên sư cha, ông bà, thần thánh.
Theo T.S Đinh Đức Tiến, cúng Phật là mâm lễ chay tinh khiết, buộc phải phải có hương hoa oản quả.
Lễ phẩm trên mâm cúng thường là đồ chay.
Giờ “chuẩn” để cúng rằm 04 tuần Giêng, T.S Đinh Đức Tiến nghĩ là, theo quan điểm dân gian, phù hợp và đúng mực nhất là thường cúng tham gia giờ Ngọ.
Theo Hoàng Ngọc (dantri)
Có thể bạn quan tâm: cách xử lý nồi bị cháy đen
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét